Papua speelt in het verloop van de Tweede Wereldoorlog een sleutelrol. In 1942 betekent de opmars van het Japanse leger op het eiland Nieuw Guinea richting Port Moresby een directe bedreiging voor Australië en de Amerikaanse posities. Ten koste van een aantal bloedige veldslagen worden de Japanse troepen tegengehouden, waarna een langzame opmars van geallieerde troepen begint. Voor generaal Douglas MacArthur is Papua belangrijk als beginpunt van de strategie om via Papua en de Filipijnen van eiland tot eiland (island hopping) richting van Japan op te rukken.
Op Papua zijn Papua-gidsen vanwege hun kennis van groot belang. Ook helpen ze bij het opjagen van de terugtrekkende Japanse troepen die steeds meer in het nauw komen. Met de verovering van Hollandia, het huidige Jayapura, op 22 april 1944 wordt een cruciale stap gemaakt richting de bevrijding van Azië door de geallieerde troepen.